Πόσο «ανομική» είναι η κοινωνία της πλατείας;

Της Καλομοίρας  Αργυρίου-Κουμπή.

Η ανομία σύμφωνα με τους κοινωνιολόγους (και ειδικά τον Emile Durkheim,) είναι η κατάσταση αυτή κατά την οποία μια κοινωνία έχει καταρρίψει κάποιες αξίες της κι ακόμα δεν έχει καταλήξει τί θα βάλει στη θέση τους .

Είναι δηλαδή μια κατάσταση που χαρακτηρίζει τα μεταβατικά στάδια των κοινωνιών που αλλάζουν και σχετίζεται άμεσα με αυτό που λέμε αποκλίνουσα συμπεριφορά.

Για να απαντήσει λοιπόν κάποιος στο ερώτημα αν η κοινωνία της πλατείας, η κοινωνία των αγανακτισμένων είναι ανομική, είναι απαραίτητο να εξετάσει  τι έχει καταρρίψει και αν έχει δημιουργήσει κενό αξιών και στόχων.

Η συγκεκριμένη λοιπόν κοινωνία της πλατείας, έχει καταρρίψει,ιδεολογικά σε πρώτη φάση,  ένα σύστημα που σάπισε τόσο, ώστε έφτασε στο σημείο να υπονομεύσει τα «αγαθά»της Ελληνικής κοινωνίας, σε υλικό και πνευματικό επίπεδο .Πρόκειται για το σύστημα των πολιτικών κομμάτων, τόσο των μεγάλων, των λεγομένων «κομμάτων εξουσίας»που φέρουν αναμφισβήτητα και τη μεγαλύτερη ευθύνη για την εξαθλίωση της χώρας,όσο και των μικρότερων που μπορεί να μην είχαν την ευκαιρία να κυβερνήσουν και να μην ενέχονται άμεσα σε υποθέσεις  με οικονομικές συνέπειες, πλην εισπράττουν και αυτά την απαξίωση ως συγκοινωνούντα  με τα άλλα, και μετέχοντα  δυνάμει στην παθογένειά τους. Πιο απλά:Στη συνείδηση του κόσμου  δεν έχουν κάνει τα ίδια γιατί απλά δεν είχαν την ευκαιρία να κυβερνήσουν.Ή αλλιώς , είναι τέτοιο το σύστημα που πλέον έχει αναπτύξει τέτοιους μηχανισμούς διαφθοράς για τα κόμματα,ώστε νομοτελειακά  όποιο από αυτά έχει τη δυνατότητα να κυβερνήσει θα οδηγηθεί στη διαφθορά  και θα λειτουργήσει καταστροφικά.

Εκτός από  το παραπάνω, έτσι κι αλλιώς όλοι οι έλληνες, αγανακτισμένοι  και μη, βιώνουμε την  κατάρρευση μιας κοινωνίας που ζούσε σε μια τεχνητή ευημερία και μια ψεύτικη σιγουριά.

Με δεδομένα όλα αυτά,όχι μόνον η κοινωνία των αγανακτισμένων, αλλά ολόκληρη η ελληνική κοινωνία, έχει μια προϋπόθεση «ανομίας»:Την κατάρριψη αξιών και μέσων.

Ανομική λοιπόν θα είναι η κοινωνία αυτή εάν και εφόσον δεν έχει καταλήξει, πρώτα ιδεολογικά και στη συνέχεια και πρακτικά, πρώτα στη θεωρία και στη συνέχεια στην πράξη, τι θα βάλει στη θέση αυτών των αξιών και στόχων που κατέρριψε.

Όμως :

·         Η κοινωνία της πλατείας ,μιλάει για άμεση Δημοκρατία. Ίσως να μην έχει καταλήξει στο πώς ακριβώς  αυτή θα εφαρμοστεί έμπρακτα στην εποχή μας, σε μια κοινωνία πολλών εκατομυρίων ανθρώπων κι αυτό δεν αποτελεί βέβαια ασήμαντη λεπτομέρεια,αλλά σίγουρα έχει καταλήξει στην ανάγκη να μπει τέλος στην παντοδυναμία των κομμάτων,που σήμερα παίζουν κυρίαρχο ρόλο στη λειτουργία του πολιτεύματός μας και που έξω από αυτά δεν μπορεί κάποιος , όσο άξιος κι αν είναι , να επιβιώσει ως πολιτικός, ενώ μέσα σ’αυτά η ανέλιξη ούτε αξιοκρατική είναι ούτε εγγυάται την αξιοποίηση των όντως αξίων και ικανών.

·         Η κοινωνία της πλατείας , έχει δώσει στην πράξη καλά δείγματα γραφής, με το να οργανώνεται με τρόπο υποδειγματικό, να εκφράζεται, να καλύπτει τις ανάγκες της, να αμύνεται στις προβοκατόρικες ενέργειες με ψυχραιμία και με ετοιμότητα,να προστατεύει το περιβάλλον ,να παράγει πολιτισμό με την πλατειά και τη στενή  έννοια.,κυρίως όμως –κι αυτό είναι σημαντικό-να  ζητά τη λύση  των προβλημάτων που είναι μεγάλα και δύσκολα, στο «εμείς», στην προς αλλήλους «κοινωνία».

Το κίνημα της πλατείας, των αγανακτισμένων , είναι ένα κίνημα ειρηνικό.  Είναι μια εξέγερση ειρηνική. Είναι δυνατόν μια εξέγερση να είναι ειρηνική; Όποιος παρακολούθησε  κάποιες από τις «Συνελεύσεις» στο κάτω μέρος της πλατείας , σίγουρα θα κατάλαβε τι σημαίνει αυτό και  θα επιβεβαιώσει τον ορισμό της εξέγερσης ως συνειδητής προσπάθειας επανορισμού των στόχων και μέσων(Merton) .

Μια άλλη πολύ βασική παράμετρος που θα καθορίσει την απάντηση στο αρχικό ερώτημα αν η κοινωνία της πλατείας είναι ανομική, είναι το κατά πόσον παρουσιάζει εικόνα αποδιάρθρωσης της κοινωνικής συνοχής.

Οι αγανακτισμένοι δεν αποτελούν μια περιθωριακή ομάδα της ελληνικής κοινωνίας που στρέφεται ενατίον του συνόλου. Η παλλαϊκή συμμετοχή στις συγκεντρώσεις της και το υγιές κλίμα της πλατείας δείχνουν το αντίθετο. Η πλατεία ενώνει τους Έλληνες . Έσπασε μάλιστα ακόμα και το φράγμα της Βουλής, αφού και βουλευτές πλέον δηλώνουν αγανακτισμένοι. Βέβαια ακόμα κι αυτός ο ειρηνικός τρόπος εξέγερσης, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως απόκλιση, αλλά στην περίπτωση αυτή  επιβεβαιώνεται η άποψη των κοινωνιολόγων πως η απόκλιση είναι μια κανονική απάντηση σε μια κοινωνική κατάσταση, είναι δηλαδή αναμενόμενη.

Το κίνημα των αγανακτισμένων, όχι μόνον δεν συντελεί στην αποδιάρθρωση της κοινωνίας και δεν απειλεί την κοινωνική συνοχή, αλλά αντίθετα εκφράζει την αγωνιώδη προσπάθεια για διατήρηση αυτής της συνοχής  και πολεμάει την απόκλιση  και την παθογένεια της πολιτικής μας ζωής , και  είναι  ( η ιστορία θα το κρίνει αυτό τελικά ),το πιο υγιές κίνημα στην ιστορία της μεταπολιτευτικής τουλάχιστον Ελλάδας.